خاک مقدس سرزمینم الموتم را دوست دارم. زیرا قدمهای سنگین مردان و زنان بزرگی را بر روی شانه هایش تحمل کرده است. آسمان آبی الموتم را دوست دارم. زیرا آبیتر از آبی هر آسمانی است. ماه در آسمان سرزمینم درست نیافتنی نیست. کافی است شبی نردبانی بگذارید و بالا بروید تا نرسیده به انتهای سروهای بلند باغ، ماه را در دست تان احساس کنید.
طلوع خورشید سرزمینم را دوست دارم زیرا وقتی خورشید برای هزارمین بار پرده خیمه شب بازان را کنار میزند، زندگی از سر گرفته میشود. رودهای خروشان سرزمینم را دوست دارم زیرا من از رودهای رونده پشتکار میآموزم. کوهها و قله های سر به فلک کشیده الموتم را دوست دارم زیرا با نگاه کردن به آنها کمربندم را محکمتر از قبل میبندم. مردم سرزمینم را دوست دارم زیرا مانند رود بخشنده و مانند آفتاب تابانند.
سرزمینم را دوست دارم زیرا در آن به دنیا آمده ام. راه رفتن آموخته ام. زمین خورده ام و دوباره ایستادن را فرا گرفته ام. بزرگ شده ام و معنی عشق را از لابهلای کتابهای بوستان و گلستان پیدا کرده ام. فهمیده ام که خداوند جای دوری نیست. همین نزدیکیهاست و میدانم که روزی در این سرزمین خواهم مرد و خاک مقدس سرزمینم پذیرای تن بیجانم خواهدشد. اما همیشه روحم در این سرزمین خواهدماند و من در آبی آسمان متبلور خواهم شد. با رود در خواهم آمیخت و دشتها و کوههای سرزمینم را طواف خواهم کرد. و هر روز صبح نظاره گر طلوع باشکوه خورشید خواهم بود. سرزمینم را دوست دارم، زیرا سرزمین کوه، رود، آسمان، خورشید، و مردمی بیریا است. اینجا سرزمینم « الموت» است.
دوستان گرامی : بیائید بدون تخریب فرهنگها و اشاعه جوکهای ناروا برای یکدیگر از زیبائیهای لحجه های خوب لذت ببریم واین گویش زیبا را حفظ نمائیم.
لغاتي كه در زبان الموتي بكار برده ميشود لغات فارسي اصيل اصيل است و لغاتي است كه در جامعه شهر نشين و ماشيني امروز دست به فراموشي سپرده شده و هدف از ارائه چنين لغات يا اصطلاحاتي خنداندن مخاطب نيست بلكه باز گرداندن بخشي از فرهنگ از دست رفته ماست.پس ما رادر بهتر شدن اين مطالب و همچنين پيش بر اين هدف ياري كنيد .منتظر نظرات شما هستيم.
نمونه ای از این گویشهای زیبای الموتی: نوشته مونا مقیمی
لیست مهمانهای یک خانم الموتی برای دعوت به عروسی: منی ننه جان،منی مهربان بابا، منی قشنگه خوار، منی عاقل برار، منی هنرمند زن برار، منی عزیز زن عمو، منی زحمت کش زن دایی، منی ماه تیکه خالک، منی تخت سر بشورده شومار، منی خرس شوپیر، منی بمرده شوبرار، منی گواله شوخوآر، منى کفتاله جارى با اوشانى تش بيته طايفه
موضوع مطلب: لهجه محلی یا تاتی مردم الموت
بعد از لهجه های ایران باستان که از راه کتیبه های باستانی می توان شناخت و گذر
از زبان پارتی ( پهلوی اشکانی ) ، پارسی میانه یا پهلوی ساسانی ، ختنی ، سعدی
و خوارزمی لهجه های نو یا جدید ایرانی به نام فارسی حایگزین زبان های اشاره
شده گردید که در قرن های اخیر متداول گشته است که خود شامل فارسی نو
(آذری ) آسی ( استی ) ، پشتو ( پختو ) ، بلوچی و کردی می باشد .
مردم الموت به لهجه محلی یا تاتی تکلم می کنند که از نظر ریشه کلمات بدون در
نظر گرفتن لهجه بر اساس موقعیت جغرافیایی آثار قدمت و اصالت بیشتر و آمیختگی
با زبان عربی و سایر زبان ها کمتر دیده می شود . با توجه به استیلای دیلمان قبل از
اسلام و تا چند قرن پس از پیروزی انسان ممکن است زبان فعلی الموت ، زبان دیلم
باشد .
چرا بسياري از روستاهاي نزديك به هم تفاوت فاحش گويشي و لهجه اي دارند/
اهالی روستاهای لامان ، مدان ، هرانک ، کافر کش ، آوه و تعدادی از خانواده ها در
شتر خان و سفید در به زبان ترکی تکلم می کنند.
مراغی ها علاوه بر تاتی معمولی و فارسی یک لهجه خاصی میان خودشان صحبت
می کنندکه با تاتی متداول کم و بیش فرق دارد .
اهالی ناحیه رودبار الموت با زبان فارسی نیز آشنایی دارند
معنی
|
تلفظ
|
لغت
|
رعد
|
asman ghoreh
|
آسمان غُره
|
وعده غذایی بین صبحانه و نهار
|
ash sari
|
آش سری
|
دختر عمو
|
anghozi
|
اَنقوزی
|
پسر عمو
|
angholi
|
اَنقُلی
|
آن طور
|
ochini
|
اُچینی
|
این جوری
|
echin
|
اِچین
|
فلفل
|
akhelat
|
اَخِلات
|
سیاه پر رنگ
|
ozgholot
|
اُذغُلوت
|
غذایی از آرد گندم
|
erdalah
|
اِردَلَه
|
آدم موزی
|
arghah
|
اَرقه
|
محکم و قوی
|
esket
|
اِسکِت
|
سکسکه
|
eskijek
|
اِسکیجِک
|
حالا
|
esah
|
اِسَه
|
جارویی از بوته ای به همین نام
|
eshker
|
اِشکِر
|
آبستن
|
oshkom por
|
اُشکُم پُر
|
اما
|
omba
|
اُمبا
|
به پهلوی چپ گاو گویند
|
ou lab
|
اویی لب
|
آن جا
|
ojah
|
اوجَه
|
آن طرف
|
on lakkah
|
اون لَکَه
|
آب لمبو
|
eo ombalah
|
اِوُمبَلَه
|
آن سمت
|
ondim
|
اوندیم
|
لب آب (توالت)
|
oei low
|
اویی لو
|
آبدار شد
|
eo veit
|
اُو وِیت
|
آهای
|
ohon
|
اُهون
|
این جا
|
eijah
|
ایجَه
|
ردپا
|
eiz
|
ایز
|
انگار نه انگار
|
ei sekesh nei
|
اِیسِکِش نی
|
این طرف
|
ein das
|
این دَس
|
از این به بعد
|
ein dowa
|
این دُوَ
|
این طرف
|
ein deim
|
این دیم
|
به اندازه
|
ba ghaydah
|
با قایـدَ
|
کاسه
|
badiyah
|
بادیَه
|
آرنج
|
baleskoo
|
بالِسکو
|
گل درخت بِه
|
bah tai ti
|
بَه تی تی
|
برده است
|
ba ber di
|
بَبِردی
|
بشود
|
be boo
|
بِبو
|
سرخ شده
|
be bish ti
|
بِبیشتی
|
تراشیده
|
be ta shia
|
بِتاشیَه
|
ترکید
|
ba terki
|
بَتِرکی
|
لهیده شده
|
be ti lesti
|
بِتیلِستی
|
خوشه برنج
|
boj
|
بُج
|
جویدن
|
bejo
|
بِجو
|
عجله کن
|
bojomb
|
بُجُمب
|
چریدن
|
ba cheresti
|
بَچِرِستی
|
چسبیده
|
ba ches best
|
بَچِسبِست
|
میک زدن
|
becho
|
بِچو
|
خریدی
|
bakheresti
|
بَخِرِستی
|
بخواب
|
bo khos
|
بُخُس
|
دوختم
|
boo doo tom
|
بودوتُم
|
شخم زد
|
be rand
|
بِراند
|
تمشک
|
bore toot
|
بُرِ توت
|
زرنگ
|
ber chegh
|
بِرچِق
|
برق زدن
|
ba re ghesh
|
بَرِقِش
|
رم کرد
|
bo ro mest
|
بُرُمِست
|
گریه کرد
|
borme kord
|
بُرمه کُرد
|
طله کبک
|
ba rrah
|
برَّه
|
اما زد
|
ba zzia
|
بَزّیا
|
زایید
|
ba zest
|
بِزَست
|
بیخیال شو
|
ba zenj
|
بَزِنج
|
ساخت
|
be sat
|
بِسات
|
سایید
|
be ssoyi
|
بِسّویی
|
میک زدن
|
bes bej
|
بِسبِج
|
داغون کرد ، نیشگون گرفتن
|
bes berand
|
بِسبِراند
|
یخ زد
|
bese rest
|
بِسِرِست
|
پنیر کوزه ای
|
bassoo penir
|
بَسّو پِنیر
|
سوخت
|
boo soot
|
بوسوت
|
ریخت
|
beshand
|
بِشاند
|
بشکاف
|
besh kaj
|
بِشکاج
|
شکست
|
besh kest
|
بِشکِست
|
بغل
|
boghal
|
بُغال
|
فهمید
|
be fahmest
|
بِفَهمِست
|
افتاد
|
ba ket
|
بَکِت
|
قاپید
|
ba geni
|
بَگِنی
|
گفت
|
boo goot
|
بوگوت
|
تکان دادن
|
be lakand
|
بِلَکاندِن
|
طبقه دوم
|
bala khana
|
بالاخانَه
|
رشد کرده
|
boo loo lesti
|
بولولِستی
|
آتش گرفته
|
ba layti
|
بَلَیتی
|
مُرد
|
bomord
|
بُمُرد
|
زیر و رو
|
bone posht
|
بُنِ پُشت
|
زیر گلو
|
bon ghort
|
بُن قُرت
|
شروع کرد
|
bona kord
|
بُنا کُرد
|
نوشتن
|
ben vishten
|
بِنویشتِن
|
گرفتی
|
beyti
|
بِیتی
|
تاباندن
|
beto anden
|
بِتُو آندِن
|
دوخت
|
boo doot
|
بودوت
|
پاره شد
|
bo sest
|
بُسِست
|
بام
|
bom
|
بُم
|
سنگی استوانه ای برای بام گلی
|
bom gardan seng
|
بُم گردان سِنگ
|
دست و پا چلفتی
|
bi chooal
|
بیچوآل
|
نام گیاهی همانند زرشک
|
biya lesk
|
بیالِسک
|
وایسا
|
bi ya ssa
|
بییَسّا
|
اجازه بده
|
bi yal
|
بییَل
|
برید
|
berbit
|
بِربیت
|
ببین
|
beyn
|
بِین
|
بیا
|
bio
|
بیوُ
|
کفش لاستیکی
|
pa be jar
|
پابِجار
|
بیل زدن با نیروی پا
|
pa bil
|
پابیل
|
تازه راه افتاده
|
pa pa ti ti
|
پاپا تی تی
|
پرتاب
|
per to
|
پِرتوُ
|
کنار (حفاظی از بوته)
|
pares
|
پَرِس
|
پر کندن پرندگان
|
pare moo
|
پَرِمو
|
عقب عقب
|
pas pasa
|
پَس پَسا
|
میوه آبگیر شده
|
pes bel
|
پِسبِل
|
به عقب
|
pasen gera
|
پَسِنگِرا
|
پوسته گردو
|
poo chelak
|
پوچِلاک
|
عقب نمانی
|
pey ni ki yey
|
پِی نی کی
|
پیچ خوردن
|
pit bo khordi
|
پیت بُخُردی
|
دستگیره پارچه ای
|
pite
|
پیتِه
|
پدر
|
piyar
|
پیَر
|
پیر شده
|
pir sho est
|
پیرشوءِست
|
شکوفه درخت گردو
|
pish pishi
|
پیش پیشی
|
غلاف لوبیا
|
pile
|
پیله
|
دنبال کرد
|
peya na kord
|
پِی یَنا کُرد
|
وصله
|
pine
|
پینِه
|
میوه درخت تا
|
ta da na
|
تادانَه
|
ظرفی ست دایره ای شکل
|
tabek
|
تَبِک
|
شاه تره
|
tare tondek
|
تَرِ تُندِک
|
برعکس
|
tarsa
|
تَرسا
|
احساس دفع ادرار داشتن
|
tar meyti
|
تَر مِیتی
|
درخت تبریزی
|
tebriz dar
|
تِبریز دار
|
آتش
|
tash
|
تَش
|
برق رعد و برق
|
tash baragh
|
تَش بَرَق
|
نوعی گره
|
halghe cham
|
حلقه چام
|
شمارش کردن
|
khas kor den
|
خاس کُردِن
|
دختر خاله
|
khal ghozi
|
خالقُزی
|
پسرخاله
|
khal gholi
|
خالقُلی
|
خاله
|
khalek
|
خالِک
|
بره کوچک
|
khali varah
|
خالی وَرَه
|
آشنایی خانه زاد
|
khane kha
|
خانِه خاء
|
خوب
|
khojir
|
خُجیر
|
خدا نخواسته
|
khoda ne khasta
|
خُدانِخَستَه
|
گلو
|
kher telagh
|
خِرتِلاق
|
نام گیاهی
|
khar koorooch
|
خَر کوروچ
|
کمین کرده
|
khaf kordi
|
خَف کُردی
|
تحویل گرفتن
|
day beytin
|
دای بِیتِن
|
ببند
|
dabes
|
دَبِس
|
بپاش
|
de pach
|
دِپاچ
|
دخترک
|
de ta rek
|
دِتَرِک
|
چوب دستی
|
da choo
|
دَچو
|
چیدن
|
de chin
|
دِچین
|
خراب شد
|
do khorest
|
دُخُرِست
|
بیرن کرد
|
dar kord
|
دَر کُرد
|
زبر
|
do roj
|
دُرُج
|
گنجه
|
dar doolab
|
دَر دولاب
|
کامل
|
dorosteh
|
دُرُسته
|
هستن
|
daren
|
دَرِن
|
خرد کردن
|
de ren ja ten
|
دِرِنجَتِن
|
|
dar naz
|
دَرنَز
|
حرکت با حس لامسه
|
da sa soo
|
دَساسو
|
دور بریز
|
dash kon
|
دَش کُن
|
چپاندن
|
de ra ghan
|
دِرَقان
|
افتاد
|
daket
|
دَکِت
|
بریز
|
dokon
|
دُکُن
|
خاموش کن
|
doo koo sh
|
دوکوش
|
زهره ترک
|
del tark
|
دِلتَرک
|
رفت تو
|
del sha
|
دِل شَ
|
تند تند زدن قلب
|
del koo koot mina
|
دِل کوت کوت مینَه
|
بیا تو
|
delo
|
دِلوُ
|
مغز
|
dele
|
دِلِه
|
مثل ماه
|
deli dana
|
دِلی دانَه
|
داخل شدن
|
de laym
|
دِلَیم
|
چسبیده
|
de masti
|
دِمَستی
|
خاموش شد
|
do mord
|
دُمُرد
|
پر میکند
|
de mey ra
|
دِمِیرَ
|
نبودی
|
de ne bi
|
دِنِبی
|
جانیفتاد
|
da ne kat
|
دَنِکَت
|
قیچی پشم زنی
|
davard
|
دَوارد
|
جای زخم
|
dooj
|
دوج
|
آشغال گیاهان
|
dojal
|
دوجال
|
بشقاب
|
dori
|
دوُری
|
کوزه بزرگ ماست زنی
|
dooshan
|
دوشان
|
دوبار شخم زدن
|
doogoo
|
دُگوُ
|
چوبی به شکل 7 برای همزدن علوفه
|
do kha la
|
دُخالَه
|
خمیازه
|
dahan yas
|
دَهَن یاس
|
فول، پُر
|
deyti
|
دِیتی
|
صورت
|
dim
|
دیم
|
آب بینی
|
zek
|
ذِک
|
قسمتی از پالان
|
raneki
|
رانِکی
|
ردیف
|
rach
|
رَچ
|
کبک
|
zarech
|
زَرِچ
|
آدم بی تعصب
|
zar de goosh
|
زَردِگوش
|
وسواس
|
zeydi
|
زِیدی
|
سرپایینی
|
sarjiri
|
سَرجیری
|
سربالایی
|
sar joo ari
|
سَرجوَری
|
همهمه
|
sarshool
|
سَرشول
|
روشن کن
|
soo kon
|
سو کُن
|
سنجاق سر
|
soske
|
سوسکِه
|
شلغم
|
sha lom
|
شَلُم
|
آدم موزی
|
shoosh gir
|
شوش گیر
|
غنچه
|
ghorche
|
غُرچِه
|
کلاغ
|
gholach
|
غُلاچ
|
صدای حیوانات
|
farnash
|
فُرناش
|
دیگ
|
ghazghan
|
قَزقان
|
سرشیر
|
gheymagh
|
قِیماغ
|
صندلی کوچک
|
katel
|
کَتِل
|
وسیله ای برای ریسیدن پشم
|
kotelan
|
کُتِلان
|
جمع و جور
|
kerch
|
کِرچ
|
سیاه سفید
|
kolach
|
کُلاچ
|
|